-
1 өстенә чыгу
-
2 өстен чыгу
взять верх, победи́ть; получи́ть преиму́щество, переве́сить -
3 өстен
прил.1) вы́сший, госпо́дствующийсм. тж. югарыҗәмгыятьнең өстен катлаулары — вы́сшие слои́ о́бщества
2) в функ. сказ. или в составе сказ. вы́ше, превы́ше всего́түбән хисләрдән өстен булу — быть вы́ше ни́зменных страсте́й
мәхәббәт бар нәрсәдән өстен — любо́вь - превы́ше всех благ
•- өстен калу
- өстен тору
- өстен тоту
- үзен өстен тоту
- өстен чыгу -
4 өскә чыгу
= өстенә чыгу1) растра́тить, израсхо́довать незако́нно (казённые, государственные деньги)2) восторжествова́ть ( о справедливости) -
5 брать верх
өстен чыгу, җиңеп чыгу -
6 взять верх
өстен чыгу, өскә чыгу, җиңү -
7 өс
сущ.; = өст1) верх, ве́рхняя частьөсте ябык коляска — коля́ска с закры́тым ве́рхом
ишекнең өсте — ве́рхняя часть двери́
2) ве́рхняя сторона́ (чего-л.), пове́рхность (чего-л.)өстәл өсте — пове́рхность стола́
күл өсте — пове́рхность о́зера
мичкә өстен каплау — закры́ть верх бо́чки
3) те́ло, ту́ловище (как предме́т для оде́жды)өскә (өстенә) киенү — одева́ться
өстендә кыска пиджак — на нём коро́ткий пиджа́к
4) оде́жда (то, что наде́ть, надева́ется)өстен чишенү — раздева́ться, снима́ть оде́жду
өстенә (сатып) алу — купи́ть оде́жду
өсте чиста — оде́жда чи́стая
өстен каккалау — отря́хивать оде́жду
5) покрыва́ло, одея́ломендәр өсте — покрыва́ло (для) поду́шки
бала йоклаганда өстен ача — во вре́мя сна ребёнок ски́дывает с себя́ (одея́ло)
6) пора́, страда́, вре́мясм. тж. вакытпечән өсте — сеноко́с, сеноко́сная пора́
урак өсте — жа́тва; пора́ жа́твы, убо́рочная страда́
чәй өстенә туры килү — прийти́сь ко вре́мени чаепи́тия
аш өстендә ашны хурлама — (погов.) во вре́мя еды́ пи́щу не осужда́й
7) в знач. послелога в мест. вр. п. өстендәа) ( над кем-чем)диңгез өстендә томан — над мо́рем тума́н
яңа тема өстендә эшләү — рабо́тать над но́вой те́мой
б) наөстәл өстендә калдыру — оста́вить на столе́
ат өстендә йөрергә өйрәнү — научи́ться е́здить на коне́
в) пояр өстеннән бару — идти́ по бе́регу
г) за счёт о́бщества (ми́ра)кеше өстендә яшәү — жить за чужо́й счёт
д) в функ. сказ. на чьей отве́тственности, на чьём попече́нииҗыентыкны редакцияләү минем өстемдә — редакти́рование сбо́рника на мое́й отве́тственности
фатир аның өстендә — кварти́ра на его́ попече́нии
8) в знач. послелога в исх. п. өстеннәна) ( над кем-чем)океан өстеннән очу — лете́ть над океа́ном
балалар өстеннән күзәтчелек итү — наблюда́ть над детьми́
күлмәк өстеннән пиджәк кию — пове́рх пла́тья наде́ть пиджа́к
в) ( с чего)йөк өстеннән төшү — слезть с во́за
г) поми́мо, сверх (чего-л.); при нали́чии, име́я (кого, что)хатын өстеннән хатын алу — жени́ться при нали́чии жены́
бар өстеннән (өстенә) ризасызлык күрсәтү — име́я (необходи́мое), быть недово́льным
9) в направит. п. өстенәа) (на кого, что)өстәл өстенә кую — положи́ть на стол
кешеләр өстенә гаеп ташлау — наговори́ть на люде́й
б) вдоба́вок (к чему-л.)матурлыгы өстенә акыллы да — вдоба́вок к красоте́ ещё и умна́
•- өс киеме••өс (өсте) бөтен — оде́ждой обеспе́чен, оде́т норма́льно
өскә (өстенә) барып (килеп) чыгу — вы́йти, находи́ть (на кого-л.); набрести́ (на кого-л.) (неожи́данно, вдруг, де́йствующего та́йно, скры́тно)
өскә ташлану — напада́ть (на кого-л.), бро́ситься, кида́ться ( на кого)
өскә чыгару — наста́ивать на своём
өстенә (генә) басу — угада́ть то́чно, определи́ть ве́рно, попа́сть в то́чку; не в бровь, а в глаз
өстенә йөкләтү — поручи́ть (кому-л.), поручи́ть (под чью-л.) отве́тственность
өстенә йөкләү — брать под свою́ отве́тственность; см. тж. өстенә алу
өстенә яла ягу (пычрак ыргыту) — броса́ть тень, возводи́ть поклёп (на кого-л.); см. тж. өстенә аудару
өстендә тору, (өстендә) торып эшләтү — заставля́ть рабо́тать, выполня́ть (какое-л.) де́йствие под присмо́тром, держа́ под контро́лем, наблюде́нием
өстендә тоту — пойма́ть с поли́чным (над обманом, преступлением)
өстеннән төшерү — снять с себя́ (ответственность, обязанность)
өстеннән төшү — с плеч доло́й
өстеннән чебен очырмау (кош та очырмау) — быть чу́тким, внима́тельным, опека́ть, оберега́ть
өсте-өстенә өстәлсен — пусть приумно́жится (доста́ток к доста́тку, добро́ за добро́м)
- өскә алу- өстенә алу
- өскә аудару
- өстенә аудару
- өскә чыгу
- өстенә чыгу
- өстеннән йөрү
- өстеннән сөйләү -
8 пере-
фигыль ясауда кулланылып, түбәндәге чаралар ярдәмендә бирелә1) "аркылы" дигән бәйлек ярдәмендә2) "яңадан" дигән рәвеш ярдәмендә3) "үткәрү" дигән дәрәҗә фигыле ярдәмендә4) "бетү" дигән дәрәҗә фигыле ярдәмендә5) "алу" дигән дәрәҗә фигыле ярдәмендә6) "аркылы", "урталай" кебек рәвешләр ярдәмендә7) "артык" дигән рәвеш ярдәмендә8) "өстен чыгу" дигән тезмә ярдәмендә9) "чыгу" дигән дәрәҗә фигыле ярдәмендә10) "бетерү" дигән дәрәҗә фигыле ярдәмендә11) "үзара" дигән рәвеш ярдәмендә12) "башка", "бүтән" дигән сыйфатлар ярдәмендә -
9 недостача
ж; разг.ким чыгу, өстенә чыгу; җитмәү, җитешмәү, чыкмауобнаружить недостачу — акча (материал, продукт һ.б.ш.) ким чыгу, өстенә чыгу
-
10 всплыть
сов.1) [су өстенә] калку, калкып чыгу, [су өстенә] чыгу2) перен. ачылу, беленү, килеп чыгу -
11 управиться
сов.1) ( с кем-чем) башкарып чыгу, башкару, ерып чыгу, булдыра алу, алып бара алу2) ( с кем) (одолеть) җиңеп чыгу, җиңү, көч җитү, өстен чыгу -
12 осилить
-
13 перевесить
сов.1) ( кого-что) (взвесить заново) яңадан (кабаттан) үлчәү (үлчәп чыгу)2) ( что) (повесить на другое место) күчереп элү, икенче урынга элү3) ( кого-что) авыррак тарту, басып китү4) перен.; разг. (что и без доп.) өстен чыгу, өстенлек алу -
14 превзойти
-
15 пересилить
-
16 победить
-
17 торжествовать
несов.1) ( что), уст. ( справлять торжество) бәйрәм итү, тантана итү2) ( над кем-чем) өстен чыгу, өстенлек алу, җиңү, җиңеп чыгу -
18 восторжествовать
сов.; высок.( над кем-чем) җиңү, җиңеп чыгу, өстен чыгу -
19 выиграть
-
20 одержать
См. также в других словарях:
җиңү — 1. Сугышта дошман гаскәрен кыру һәм җиңүче булып чыгу, дошманны буйсындыру 2. Ярышта, көрәштә беренчелекне алу, алдынгы булып чыгу. Өстен чыгу. Булдыра алу, үти алу атлар җиңә алмаса, сыерлар бар 3. Кемне яки нәрсәне үзенә буйсындыру, үзе… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
узу — ф. 1. Атлап барып бер урыннан икенче урынга күчү, хәрәкәт итү моннан кем узган?. Хәрәкәт итеп нин. б. ара, юл үтү, берәр урын аша хәрәкәт итү ишегалдын узу 2. Нин. б. юнәлештә хәрәкәт иткәндә, барганда берәр нәрсә артта калу, аны үтеп китү… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
галәбә — иск. кит. 1. Җиңү, өстен чыгу 2. Өстенлек; бөеклек, олылык … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җитешмәү — 1. Алу бирү, сату итү һ. б. матди байлыклар белән бәйләнгән эштә керемгә караганда чыгымның артып китүе, ялгышлык я урлау сәбәпле акча яки материалның җитмәве 2. Җитешмәгәнлек (2) Берникадәр җитмәү, кирәк кадәрле булмау, җитәрлек булмау 4.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кыйнау — 1. Тәнне авырттырырлык итеп күп тапкыр сугу, суга суга тәнне авырттыру яки имгәтү. Нәрсә белән дә булса ору, сугу 2. Шакылдату; бәрү. Бер әйбернең икенчегә бәрелүе тур. 3. күч. Сугышта җиңү, өстен чыгу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
реванш — Сугышта яки уенда җиңелгән якның үч кайтару теләген белән уенны яки сугышны яңадан булдырырга омтылышы; җиңелгән якның җиңүчедән өстен чыгу өчен алып барган көрәше … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
уздыру — ф. 1. Үткәреп җибәрү, узарга, үтәргә мөмкинлек бирү 2. Узып китәргә, алга чыгарга мөмкинлек бирү; башкаларны алга җибәреп, үзең артка калу 3. күч. Башкалардан өстен чыгу, җиңү, беренчелекне алу сайрауда сандугачтан уздыра рәв. к. Уздырыштан 4.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ат — I. 1. Кешеләр йөртү һәм йөк ташу өчен файд. торган йорт хайваны, эре терлек 2. Ат башлы шахмат фигурасы 3. Юан бүрәнәне күн белән тышлап, дүрт аякка ныгытылган гимнастика җайланмасы. АТ БАШЫ – 1) Тарантаста кучер утыра торган урын 2) Ат йөртүче.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
узыш — и. 1. Йөгерү, ат узыштыру спортында алга чыгу өчен оештырылган ярыш 2. Өстен, алдын чыгу өчен ярыш, көрәш. УЗЫШ АРБАСЫ – Ат узышлары өчен эшләнгән ике тәгәрмәчле җиңел арба. УЗЫШ АТЫ – Чабышта катнаша торган ат; чабышкы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
томалау — (ТОМАЛАНУ) – 1. Нин. б. ачыклыкны, тишек ярыкны берәр нәрсә белән каплау. Мич, самавыр кебек нәрсәләрнең, шулай ук мунчаның, өйнең төтен чыгу юлын (морҗасын, төнлеген һ. б.) каплап ябып кую 2. Билгеле бер урынны, төшне тоташ каплау, берәр нәрсә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ату — 1. Кулда булган әйберне ыргыту, ташлау. Кем. б. өстенә берәр нәрсә ыргыту. Кемне дә булса көч белән күтәреп алып читкә ташлау яки егып салу 2. Эчке көч белән бәреп чыгу, ургу таулар ут атып тора. Эчке көч белән бәреп чыгару, ыргыту (бөкене,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге